این مقاله به طور فشرده به سیر زندگانی و آثار و تحلیل افکار میرزا عبدالکریم رایض الدین اعجوبه از شخصیت های برجسته سلسله عرفانی ذهبیه، که از طریق معروف کرخی، دربان بارگاه و ارادتمند حضرت امام رضا (ع)، خود را به این امام همام منسوب می دارند، می پردازد. در ابتدا نام و نسبت، مولد و منشا، خانواده و فرزندان و مذهب و مشرب این عارف برجسته ربع قرن سیزدهم، مورد بحث قرار می گیرد. آن گاه در موضوع ورود او به سلسله ذهبیه و کسب فیض از محضر قطب وقت این سلسله، میرزا ابوالقاسم راز شیرازی، و رسیدن به مدارج بالایی از کشف باطنی و مقامات عرفانی و ماموریت او از طرف قطب یاد شده به نواحی آذربایجان بحث می شود. در بخش های پایانی، آثار و تالیفات و اشعار رایض الدین، و پراکندگی، نادرستی، و ابهام هایی که در انتساب حدود 43 جلد تالیف به وی، در منابع موجود و فهرست نسخه های خطی و چاپی وجود داشته، بررسی و با یک تقسیم بندی کلی، این آثار از هم تفکیک و حد و مرز درست این انتساب ها تعیین می گردد. همچنین اندیشه های محوری اعجوبه با نگاهی به جهان بینی عرفانی ذهبیه مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد.

نقش سه وزیر(شمس الدین اصفهانی، معین الدین پروانه و صلاح الدین ایوبی) در منشآت سلاطین چکیده منشآت سلاطین، اثری از کاتبی نامعلوم در سده ششم و هفتم است که در موضوع اصول مکاتبات دولتی و دیوانی (ازجمله: تهنیت، تعزیت، رواتب، مراتب، دستورهای حکومتی، قواعد املا، شیوه های اغراق گویی و. . . ) تالیف شده است. این مقاله به شیوه توصیفی تحلیلی، نامه های سه وزیر (شمس الدین اصفهانی، معین الدین پروانه و صلاح الدین ایوبی) را بررسی کرده و از خلال آن ویژگی های، اجتماعی و تاریخی و فرهنگی آن روزگار را کاویده است. درزمینه منشآت سلاطین، تا به حال پژوهش روشمند و آکادمیکی صورت نگرفته است نتایج تحقیق نشان می دهد اندیشه های ایرانشهری در منشآت سلاطین به شکلی پررنگ و برجسته نمود یافته است. نویسندگان در لابه لای این نامه ها، مخاطبانشان را به راستی، داد و خرد فراخوانده اند و درحقیقت آیین نامه مستقل و مستندی تدوین کرده اند که مانع از انحراف و زوال زودرس حکومت شده است. کلیدواژه: منشآت سلاطین، مکاتبات دیوانی، اندیشه ایران شهری، سبک شناسی

إنَّ محمدعلی شمس الدین شاعر لدیه اتجاهات عرفانیة وهو متأثر من العطار النیسابوری ومن جملة هذه التأثرات إننا نجد مضامین وجودیة ومفاهیم حول وحدة الوجود وکذلک الحیرة العرفانیة والرؤی حول الموت والفناء فی أشعاره. ورغم من أهمیة المفاهیم حول المعرفة الوجودیة فی أشعار کلا الشاعرین والتألیفات التی دونت حول هذه المعرفة؛ ولکن لم یتم بحثاً وافیاً حول هذا الموضوع. من أجل هذه الغایة فإننا عمدنا إلی دراسة التأثیر والتأثر بین الشاعرین علی طریقة المدرسة الفرنسیة للأدب المقارن بشکل وصفی وتحلیل المحتوی فی أشعار هذین الشاعرین. ونظراً لتأثر شمس الدین من العرفان الإسلامی الإیرانی والمؤلفات حول العرفان فی الأدب الفارسی، فإننا حاولنا فی هذه الدراسة تبیین کیفیة التشابه والخلاف فی توظیف تلک المضامین من خلال المقارنة بین أشعار شمس الدین والعطار النیسابوری. تشیر النتائج الی أن کلا الشاعرین قد تشابها فی التعبیر عن وحدت الوجود و کذلک نظرتهما الی الموت فإنّها توحی بأنّ الموت ولادة جدیدة.

چکیده عربی: لاریب أنّ مولانا جلال الدین مفکّر عظیم، وعارف کبیر، وشاعر شهیر فی العالم عامّة، والحضارة الإسلامیة خاصّة. والتحدّث عن أفکاره، والکتابة عن وجهات نظره حول الخالق، والإنسان، والمفاهیم البشریة، والعرفانیة، لیسا بهذه البساطة. والتوجّهات البشریة، والإقبالات العامّة لاتجاهاته الفکریة، والمعنویة فی أنحاء العالم، تثبت لنا هذا الموضوع. والخطأ کلّ الخطأ أن ننظر إلی الإنسان نظرا إلی الشی المستقلّ عمّا قبله، وعما بعده. ذلک الذی لا یتصل بشی، ممّا حوله، لایتأثر مما سبقه، أو أحاط به، ذلک خطأ لأن الکاین المستقلّ هذا المستقل، لاعهد له فی العالم. لذلک مولانا کان متأثّرا من عهدِه، وموثّرا فیما بعده. وهذا التاثّر، وذلک التّاثیر بشکل عظیم، یعتبران إحدی العلایم، لکبار الرجال الفکریین. ولن ننسی بأنّه عاشق، أو محبّ، فیصور الله، عزّ وجلّ، کمعشوق. وهو یعتقد بأنّ الإنسان، یقدرُ أن یتمسّک بالله، ویصل إلیه، بذریعة الحبّ دایما. والحبّ هو أثمن المفاهیم، وأسمن المضامین، وأغناها، وأکبرها عند عارفنا الکبیر، وهذا المقال یتحدّث عنه. چکیده فارسی: بی تردید مولانا از بزرگترین متفکران عالم اسلام به شمار می رود، و بزرگترین مفهوم در ساختمان فکری این بزرگ، عشق است. ستون فقرات اندیشه مولانا را عشق تشکیل می دهد، و همین پدیده از منظر وی در قالب الفاظ نمی گنجد. به تعبیر دقیق تر این تجربه  منحصر به فرد و شخصی، فراتر از واژگان می نشیند. او هر قدر عشق را توضیح می دهد پرده هایی دیگر بر روشنی آن می افزاید، و تفسیر زبان، روشنی عشق را نه بر می تابد و نه بر می تاباند. و همین پدیده پایدار در اندیشه متصوفه به ویژه مولانا برگرفته از (یحبهم ویحبونه) قرآنی است. تجسم عینی عشق برای مولانا، شمس تبریزی بود. همو بود که پاک او را متحول کرد، مردهای را زنده، و گریه ای را سراسر خنده کرد، و آن سجاده نشین با وقار را بازیچه کودکان کوی نمود، و او را در دیوان شمس دیوانه ای کبیر، و در مثنوی دانایی دردانه کرد، و جهانی را سر به سر شیدای خویش نمود.